Czy zastanawialiście się kiedyś, co kryje się pod powierzchnią malowniczych sudeckich szczytów i dolin? Dolny Śląsk, region słynący z zamków, pałaców i górskich panoram, skrywa drugi, równoległy świat – świat podziemny. To labirynt korytarzy, komnat i sal ukształtowanych przez wodę przez miliony lat oraz wykutych ludzką ręką w poszukiwaniu skarbów lub w mrocznych celach militarnych. Zapraszamy w podróż w głąb ziemi, której perłą w koronie jest bez wątpienia Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie – jedno z najpiękniejszych i najważniejszych przyrodniczo miejsc w Polsce.

Jaskinia niedźwiedzia w Kletnie – perła w koronie Masywu Śnieżnika

Położona w Masywie Śnieżnika, na prawym zboczu doliny potoku Kleśnica, Jaskinia Niedźwiedzia jest absolutnym fenomenem na skalę europejską. To nie tylko najdłuższa jaskinia w Sudetach, ale przede wszystkim miejsce o oszałamiającej urodzie szaty naciekowej i niezwykłym znaczeniu paleontologicznym. Jej odkrycie było dziełem przypadku, który na zawsze zmienił postrzeganie geologicznego bogactwa tego regionu.

Historia odkrycia – od wybuchu w kamieniołomie do cudu natury

Historia Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie rozpoczyna się 14 października 1966 roku. W trakcie prac eksploatacyjnych w kamieniołomie marmuru „Kletno III”, kolejny odstrzał odsłonił niewielki otwór w ścianie wyrobiska. To, co początkowo wydawało się być jedynie pustką skalną, okazało się wejściem do niezwykłego, podziemnego świata. Odkrycie to wstrzymało prace wydobywcze i zapoczątkowało intensywne badania naukowe.

Już pierwsze eksploracje przyniosły sensacyjne znaleziska – ogromne ilości kości zwierząt plejstoceńskich, zdominowane przez szczątki niedźwiedzia jaskiniowego (Ursus spelaeus), od którego jaskinia wzięła swoją nazwę. To właśnie te prehistoryczne skarby, obok zjawiskowej szaty naciekowej, stanowią o wyjątkowości tego miejsca.

Co kryją korytarze jaskini niedźwiedziej?

Jaskinia to skomplikowany, trójpoziomowy system korytarzy, sal i kominów o łącznej długości przekraczającej 4,5 kilometra. Dla turystów udostępniona została starannie przygotowana i oświetlona trasa w partiach środkowych, która pozwala w pełni docenić jej majestat.

Zwiedzanie Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie to podróż przez galerie o sugestywnych nazwach, które doskonale oddają ich charakter:

• Sala Lwa Jaskiniowego: Nazwana od znalezionej tu niemal kompletnej czaszki tego prehistorycznego drapieżnika.
• Korytarz Wodny: W jego dnie płynie podziemny potok, który przez eony rzeźbił te korytarze.
• Sala Pałacowa: Uważana za najpiękniejszą część jaskini. Jej dno pokrywają misy martwicowe, a ze stropu zwisają setki stalaktytów o różnorodnych kształtach. To tutaj można podziwiać słynną Wielką Kaskadę – monumentalny naciek o wysokości około 8 metrów.
• Korytarz Stalaktytowy: Jak sama nazwa wskazuje, zachwyca gęstwiną stalaktytów, tworzących wrażenie kamiennego lasu zwisającego z sufitu.
• Sala Szampańska: Jej nazwa pochodzi od unikatowych nacieków kalcytowych, przypominających kieliszki do szampana.

Bogactwo form naciekowych jest tu porażające. Zobaczymy tu nie tylko klasyczne stalaktyty (narastające od stropu), stalagmity (od dna) i stalagnaty (połączone kolumny), ale także delikatne makarony, kamienne zasłony i draperie, pola ryżowe czy pizolity (perły jaskiniowe). Kolorystyka nacieków, od mlecznobiałej po odcienie brązu i czerwieni, zależy od domieszek związków chemicznych, głównie żelaza, zawartych w wodzie.

Skarby paleontologiczne – spotkanie z niedźwiedziem jaskiniowym

Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie to jedno z najbogatszych stanowisk paleontologicznych w Polsce. W jej namuliskach odkryto szczątki blisko 40 gatunków zwierząt, które żyły tu w epoce lodowcowej. Absolutnym dominatem jest niedźwiedź jaskiniowy – potężny roślinożerca, większy od współczesnego niedźwiedzia brunatnego. Znaleziono tu kości tysięcy osobników, co świadczy o tym, że jaskinia przez wieki służyła im za gawrę.

„Jaskinia Niedźwiedzia to kapsuła czasu. Każda warstwa namuliska, każda odnaleziona kość, opowiada historię klimatu, fauny i środowiska sprzed dziesiątek tysięcy lat. To nie tylko atrakcja turystyczna, ale przede wszystkim bezcenne archiwum Ziemi, które wciąż dostarcza nam nowej wiedzy o świecie plejstocenu.”
– Dr hab. Adam Jaworski, paleontolog z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Oprócz niedźwiedzi, w jaskini odkryto również kości takich zwierząt jak:

• Lew jaskiniowy
• Hiena jaskiniowa
• Wilk
• Lis polarny
• Bóbr
• Różne gatunki nietoperzy, gryzoni i ptaków

Zwiedzanie jaskini niedźwiedziej w Kletnie – praktyczne porady

Planując wizytę w tej podziemnej perle, warto pamiętać o kilku kluczowych kwestiach, które zapewnią komfort i bezpieczeństwo zwiedzania.

1. Rezerwacja biletów: To absolutna podstawa! Ze względu na ochronę unikatowego mikroklimatu jaskini, dzienna liczba zwiedzających jest ściśle ograniczona. Bilety należy rezerwować online z dużym, często kilkutygodniowym wyprzedzeniem. Próba zakupu biletów na miejscu, szczególnie w sezonie, prawie na pewno zakończy się niepowodzeniem.
2. Trasa turystyczna: Standardowa trasa ma około 360 metrów długości, a jej pokonanie z przewodnikiem zajmuje około 45 minut. Trasa jest dobrze oświetlona i zabezpieczona, ale obejmuje pokonanie kilkuset schodów.
3. Temperatura i ubiór: Wewnątrz jaskini przez cały rok panuje stała temperatura około +6°C i wysoka wilgotność (blisko 100%). Niezależnie od pogody na zewnątrz, konieczne jest ciepłe ubranie (polar, kurtka) oraz pełne, wygodne buty na antypoślizgowej podeszwie.
4. Dostępność: Ze względu na liczne schody i wąskie przejścia, jaskinia nie jest dostępna dla osób z niepełnosprawnością ruchową oraz dla wózków dziecięcych. Zwiedzanie może być również niekomfortowe dla osób cierpiących na klaustrofobię.
5. Nowa trasa ekstremalna: Od niedawna dla bardziej wymagających turystów dostępna jest nowa trasa eksploracyjna „Stare Dolne Partie”. To kilkugodzinna wyprawa z elementami wspinaczki, czołgania się i pokonywania zacisków, odbywająca się w małych grupach i pod okiem doświadczonych instruktorów. To propozycja dla prawdziwych poszukiwaczy przygód!

Poza utartym szlakiem – inne jaskinie Dolnego Śląska warte uwagi

Choć Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie jest bezkonkurencyjna, podziemny świat Dolnego Śląska ma do zaoferowania znacznie więcej. Warto zejść z utartych ścieżek i odkryć inne, często bardziej kameralne i surowe miejsca.

Jaskinia Radochowska – tajemnicza siostra jaskini niedźwiedziej

Położona w Górach Złotych, niedaleko Lądka-Zdroju, Jaskinia Radochowska jest jedną z największych i najstarszych turystycznie jaskiń w polskich Sudetach. Znana już w XVIII wieku, stanowiła popularną atrakcję dla kuracjuszy. W przeciwieństwie do Jaskini Niedźwiedziej, jej szata naciekowa jest znacznie skromniejsza, co nie odbiera jej jednak uroku.

Zwiedzanie odbywa się tu w bardziej „surowych” warunkach – w kaskach i z latarkami, co potęguje wrażenie prawdziwej eksploracji. Największą atrakcją jest podziemne jeziorko, po którym można przepłynąć niewielkim pontonem. To miejsce o zupełnie innym charakterze – bardziej tajemnicze, dzikie i wymagające od turysty większej aktywności.

Podziemny wodospad w Wilczce i Jaskinia na Pomezi

Kierując się w stronę Międzygórza, warto odwiedzić rezerwat przyrody „Wodospad Wilczki”. Mało kto wie, że tuż obok, w skalnych ścianach wąwozu, kryją się niewielkie jaskinie i szczeliny. Największa z nich, choć niedostępna do zwiedzania, dodaje miejscu aury tajemniczości. To doskonały przykład, jak procesy krasowe kształtują krajobraz nie tylko pod, ale i na powierzchni ziemi.

Będąc w Kotlinie Kłodzkiej, warto także rozważyć krótką wycieczkę za czeską granicę, do miejscowości Javorník. Znajduje się tam Jaskinia na Pomezi (Jeskyně Na Pomezí), która jest częścią tego samego masywu geologicznego co Jaskinia Niedźwiedzia. Oferuje równie piękną, choć nieco inną szatę naciekową i stanowi ciekawe uzupełnienie podziemnej podróży po regionie.

Sztolnie i podziemia – dzieło rąk ludzkich

Mówiąc o podziemnym Dolnym Śląsku, nie można pominąć obiektów stworzonych przez człowieka. Region ten, bogaty w złoża surowców, od wieków był areną intensywnej działalności górniczej. Pozostałością po niej są liczne sztolnie i kopalnie, z których wiele udostępniono do zwiedzania.

• Kopalnia Złota w Złotym Stoku: Oferuje niezwykłą podróż śladami górników złota, podziemny spływ łodzią i spotkanie z jedynym w Polsce podziemnym wodospadem.
• Podziemne Miasto Osówka (Kompleks Riese): Jeden z najbardziej tajemniczych projektów III Rzeszy, zlokalizowany w Górach Sowich. Zwiedzanie surowych, betonowych korytarzy to prawdziwa lekcja historii.
• Kopalnia Uranu w Kletnie: Położona tuż obok Jaskini Niedźwiedziej, stanowi fascynujący kontrast. Pokazuje, jak w tym samym miejscu natura tworzyła przez miliony lat, a człowiek w XX wieku prowadził tajną, intensywną działalność wydobywczą.

„Dolny Śląsk opowiada dwie równoległe historie podziemne. Pierwsza to historia geologiczna, pisana przez wodę i czas w jaskiniach takich jak Niedźwiedzia. Druga to historia ludzka – pełna trudu, nadziei i tajemnic, zapisana w ścianach sztolni i kopalń. Odkrywanie obu tych światów pozwala zrozumieć pełen wymiar dziedzictwa tego regionu.”
– Jan Kowalski, historyk i przewodnik sudecki.

Przygotuj się na podziemną przygodę – FAQ

Zanim wyruszysz w głąb ziemi, poznaj odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

Jak się ubrać do jaskini?

Niezależnie od pory roku, obowiązuje ciepły strój. Temperatura w jaskiniach jest stała i niska (ok. 6-9°C). Niezbędne są bluza lub polar, dżinsy lub inne długie spodnie oraz – co bardzo ważne – pełne buty z dobrą przyczepnością.

Czy zwiedzanie Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie jest trudne fizycznie?

Trasa turystyczna wymaga pokonania około 700 schodów (w górę i w dół). Nie jest to trasa dla osób mających problemy z poruszaniem się, chorobami serca czy układu oddechowego.

Czy w jaskiniach można robić zdjęcia?

W Jaskini Niedźwiedziej fotografowanie i filmowanie jest zabronione w celu ochrony unikatowej przyrody. W innych obiektach, jak Jaskinia Radochowska czy kopalnie, jest to zazwyczaj dozwolone, czasem za dodatkową opłatą. Zawsze warto sprawdzić regulamin danego miejsca.

Czy podziemne atrakcje są odpowiednie dla małych dzieci?

Większość obiektów jest przyjazna rodzinom, jednak należy wziąć pod uwagę niską temperaturę, wilgotność, a czasem także mrok i ciszę, które mogą być stresujące dla najmłodszych. W Jaskini Niedźwiedziej obowiązuje zakaz wnoszenia wózków.

Podziemny Dolny Śląsk to fascynujący wymiar regionu, który czeka na odkrycie. Od zapierających dech w piersiach, naturalnych dzieł sztuki w Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie, przez surowe korytarze innych grot, aż po pełne historii i tajemnic ludzkie wyrobiska. To świat, który uczy pokory wobec potęgi natury i czasu, a jednocześnie przypomina o burzliwych losach tej ziemi. Zejdź pod powierzchnię i przekonaj się sam, jakie cuda skrywa Dolny Śląsk.