Czy istnieje w Polsce miejsce, które potrafi przenieść nas wprost w serce Alp, nie wymagając przy tym przekraczania granicy? Okazuje się, że tak. Wystarczy zapuścić się w głąb malowniczej Ziemi Kłodzkiej, by odkryć Międzygórze – perłę Sudetów, której unikatowa, tyrolska architektura, otoczenie strzelistych szczytów i szum potężnego wodospadu tworzą atmosferę nieporównywalną z żadnym innym miejscem w kraju. To tutaj, pośród starych willi i gęstych lasów, kryje się również magiczna kraina, która od lat rozpala wyobraźnię dzieci i dorosłych – Międzygórze Ogród Bajek. Zapraszamy w podróż do miejsca, gdzie historia spotyka się z legendą, a natura ukazuje swoje najpiękniejsze oblicze.

Historia tyrolskiej perły sudetów

Aby w pełni zrozumieć fenomen Międzygórza, musimy cofnąć się do połowy XIX wieku. To właśnie wtedy, z inicjatywy niderlandzkiej królewny Marianny Orańskiej, niewielka osada drwali i węglarzy zaczęła przeobrażać się w luksusowy kurort klimatyczny, znany jako Wölfelsgrund. Księżna, zauroczona surowym pięknem Masywu Śnieżnika, postanowiła stworzyć tu oazę wypoczynku na wzór modnych wówczas uzdrowisk alpejskich.

Kluczem do sukcesu okazało się sprowadzenie wykwalifikowanych rzemieślników i architektów z Tyrolu i Szwajcarii. To ich kunsztowi zawdzięczamy charakterystyczną zabudowę, która do dziś definiuje tożsamość Międzygórza. Drewniane wille o konstrukcji zrębowej lub szachulcowej, zdobione misternymi snycerskimi detalami, z krytymi gankami, stromymi dachami i balkonami tonącymi latem w pelargoniach, stworzyły iluzję alpejskiej wioski. To nie była jedynie estetyczna fanaberia – taka architektura doskonale wpisywała się w górski krajobraz i była przystosowana do surowych, zimowych warunków.

„Międzygórze to architektoniczny ewenement na skalę Polski. Decyzja Marianny Orańskiej o stworzeniu spójnego stylistycznie uzdrowiska była wizjonerska. Zamiast chaotycznej zabudowy, otrzymaliśmy przemyślaną kompozycję urbanistyczną, która harmonijnie współgra z potęgą otaczającej przyrody. To żywy skansen budownictwa tyrolskiego, który przetrwał zawieruchy dziejowe.” – dr hab. inż. arch. Krystian Malczewski, historyk architektury.

Spacerując dziś uliczkami Międzygórza, możemy podziwiać takie perły jak dawne sanatorium „Gigant” czy pensjonat „Słoneczna”, które są niemymi świadkami złotej ery kurortu. To właśnie ta unikatowa spuścizna sprawia, że pobyt tutaj jest jak podróż w czasie.

Międzygórze ogród bajek – serce baśniowej krainy

Choć architektura i przyroda stanowią o sile Międzygórza, to istnieje jedno miejsce, które działa na wyobraźnię w sposób szczególny. Mowa oczywiście o Ogrodzie Bajek, magicznym zakątku ukrytym na leśnym stoku, tuż nad centrum miejscowości. To nie jest nowoczesny park rozrywki z plastiku i betonu, ale niezwykłe dzieło sztuki ludowej, zrodzone z pasji i miłości do natury.

Kim był filomen i jak powstał ogród?

Historia tego miejsca jest nierozerwalnie związana z postacią Filomena Pautscha, leśnika i ogrodnika, który przybył do Międzygórza po I wojnie światowej. Po osobistej tragedii, jaką była śmierć ukochanej żony, Pautsch znalazł ukojenie w pracy twórczej. W latach 20. XX wieku zaczął przekształcać fragment lasu w baśniową krainę. Wykorzystując naturalne materiały – korzenie, konary, szyszki, korę i mech – powoływał do życia postacie z niemieckich legend i baśni braci Grimm.

Przez lata, z niezwykłą precyzją i fantazją, tworzył kolejne rzeźby i instalacje. Jego centralną postacią stał się Duch Gór – Liczyrzepa (Rübezahl), legendarny władca Karkonoszy i Sudetów. Ogród stał się dziełem jego życia, miejscem, w które włożył całe swoje serce. Po śmierci Pautscha w 1944 roku i wysiedleniu ludności niemieckiej, ogród zaczął niszczeć. Na szczęście, w latach 70. i 80. dzięki staraniom lokalnych działaczy PTTK i harcerzy, a zwłaszcza Jerzego Fornala, udało się go odrestaurować i przywrócić mu dawną świetność, dodając do kolekcji postacie z polskich bajek.

Co zobaczymy w ogrodzie bajek?

Wizyta w Ogrodzie Bajek w Międzygórzu to spacer po krętych, kamiennych ścieżkach, które prowadzą nas przez świat fantazji. Czego możemy się spodziewać?

• Dom Ducha Gór: Centralny punkt ogrodu, gdzie potężna postać Liczyrzepy strzeże swoich skarbów.
• Postacie z bajek: Spotkamy tu m.in. Czerwonego Kapturka i wilka, Jasia i Małgosię przy chatce z piernika, Kota w Butach, sierotkę Marysię z krasnoludkami czy Pszczółkę Maję.
• Naturalne instalacje: Wiele rzeźb jest tak wkomponowanych w otoczenie – pnie drzew, omszałe głazy, naturalne groty – że wydają się być integralną częścią lasu.
• Magiczna atmosfera: To, co wyróżnia Międzygórze Ogród Bajek, to jego autentyczność. Zapach mchu i żywicy, gra świateł przebijających się przez korony drzew i lekko mroczny, tajemniczy klimat sprawiają, że czujemy się jak prawdziwi odkrywcy.

To idealne miejsce dla rodzin z dziećmi, ale również dla dorosłych, którzy potrafią docenić unikatowy charakter sztuki naiwnej i chcą na chwilę wrócić do czasów dzieciństwa. To atrakcja, której nie można pominąć, planując wycieczkę do Międzygórza.

Praktyczne informacje dla odwiedzających

Planując wizytę w tej wyjątkowej atrakcji, warto pamiętać o kilku kwestiach:

1. Dojście: Do ogrodu prowadzi strome podejście od ulicy Sanatoryjnej. Warto założyć wygodne, sportowe obuwie.
2. Bilety: Ogród jest obiektem biletowanym. Ceny są przystępne, a dochód przeznaczany jest na utrzymanie i konserwację delikatnych, drewnianych rzeźb.
3. Czas zwiedzania: Na spokojny spacer i podziwianie wszystkich postaci warto przeznaczyć około 45-60 minut.
4. Dostępność: Ze względu na naturalne, leśne podłoże i schody, miejsce może być trudno dostępne dla osób z wózkami dziecięcymi i o ograniczonej mobilności.

Dzieła natury – co zobaczyć wokół międzygórza?

Międzygórze to nie tylko architektura i bajki. To przede wszystkim brama do jednego z najpiękniejszych fragmentów Sudetów – Masywu Śnieżnika. Potęga przyrody jest tu widoczna na każdym kroku.

Wodospad wilczki

To drugi, obok Ogrodu Bajek, symbol Międzygórza. Wodospad Wilczki to drugi co do wysokości wodospad w polskich Sudetach. Woda potoku Wilczka spada tu z 22-metrowego progu skalnego do głębokiego kotła eworsyjnego, tworząc imponujący i głośny spektakl. Przez lata miejsce to ulegało przeobrażeniom. Przed powodzią w 1997 roku wodospad był wyższy, jednak kataklizm zerwał sztuczną nadbudowę z XIX wieku, przywracając mu bardziej naturalny wygląd.

Wokół wodospadu poprowadzono ścieżki widokowe oraz historyczny, stalowy mostek, z którego roztacza się doskonały widok na kaskadę. To miejsce obowiązkowe, znajdujące się zaledwie kilkanaście minut spacerem od centrum miejscowości.

Góra igliczna i sanktuarium „marii śnieżnej”

Wznosząca się na wysokość 845 m n.p.m. Igliczna to charakterystyczny szczyt, na który prowadzi malowniczy, żółty szlak z Międzygórza. Na jej wierzchołku znajduje się barokowe Sanktuarium Matki Bożej Przyczyny Naszej Radości „Maria Śnieżna”. Historia tego miejsca sięga końca XVIII wieku i jest związana z cudowną figurką Matki Bożej, przywiezioną z Austrii.

Nawet jeśli nie jesteśmy pielgrzymami, warto wejść na Igliczną dla samych widoków. Z tarasów widokowych przy sanktuarium rozciąga się przepiękna panorama na Międzygórze, Czarną Górę i odległe pasma górskie. To idealny cel na krótszą, ale satysfakcjonującą wycieczkę.

Śnieżnik – król masywu

Dla ambitnych turystów Międzygórze jest doskonałą bazą wypadową na Śnieżnik (1425 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Masywu Śnieżnika i całych polskich Sudetów Wschodnich. Wejście na szczyt to kilkugodzinna wędrówka, która wynagradza trud wspaniałymi, rozległymi panoramami. Szczytowa hala Śnieżnika ma unikatowy, subalpejski charakter, a przy dobrej widoczności można stąd dostrzec Karkonosze, a nawet czeskie Jesioniki.

„Śnieżnik to góra wyjątkowa. Jego kopuła szczytowa, pozbawiona lasu, oferuje dookolną panoramę, która jest jedną z najpiękniejszych w Sudetach. Szlak czerwony z Międzygórza przez Schronisko PTTK na Hali pod Śnieżnikiem to klasyk, który każdy miłośnik gór powinien przejść. To wysiłek, który procentuje niezapomnianymi wrażeniami i poczuciem prawdziwego obcowania z górską przyrodą.” – Janusz Wróbel, przewodnik sudecki PTTK.

Aktywnie przez masyw śnieżnika – szlaki dla każdego

Międzygórze to prawdziwy raj dla miłośników aktywnego wypoczynku. Sieć szlaków turystycznych jest gęsta i zróżnicowana, dzięki czemu każdy znajdzie coś dla siebie.

• Trasy spacerowe: Pętla do Wodospadu Wilczki, spacer do zapory wodnej na potoku Wilczka, czy ścieżka historyczno-przyrodnicza po samej miejscowości.
• Trasy dla rodzin: Wspomniane już wejście na Igliczną (szlak żółty) to około 1,5 godziny marszu w jedną stronę. To doskonały sposób na pokazanie dzieciom piękna gór.
• Trasy dla zaawansowanych: Czerwony Główny Szlak Sudecki prowadzący z Międzygórza na Śnieżnik to trasa na cały dzień (około 3,5-4 godziny w jedną stronę). Inne ciekawe opcje to trasa na Czarną Górę (szlak czerwony) lub do Ogrodu Botanicznego w Kresowej.
• Rowerzyści i narciarze: Okolice Międzygórza oferują liczne leśne drogi i ścieżki, idealne do uprawiania kolarstwa górskiego. Zimą region zamienia się w centrum narciarstwa biegowego, a pobliski ośrodek Czarna Góra Resort to mekka dla narciarzy zjazdowych.

Przewodnik praktyczny – jak zaplanować wizytę w międzygórzu?

Aby w pełni cieszyć się pobytem w tej alpejskiej enklawie, warto dobrze zaplanować swoją podróż.

Kiedy najlepiej przyjechać?

Międzygórze jest piękne o każdej porze roku, a każda z nich oferuje coś innego.

• Wiosna: Budząca się do życia przyroda, kwitnące krokusy na górskich halach i potężny, pełen wody po roztopach Wodospad Wilczki.
• Lato: Soczysta zieleń, balkony tonące w kwiatach, idealne warunki do długich wędrówek i ochłoda w cieniu leśnych szlaków.
• Jesień: Prawdziwy festiwal kolorów w lasach bukowych Masywu Śnieżnika. To zdaniem wielu najpiękniejsza pora na górskie wycieczki.
• Zima: Bajkowa sceneria, gdy tyrolskie wille pokrywa gruba warstwa śniegu. Idealny czas na narty biegowe, kuligi i wieczory przy kominku.

Noclegi w alpejskim stylu

Największą atrakcją jest możliwość zamieszkania w jednej z zabytkowych, drewnianych willi. Wiele z nich zostało odrestaurowanych i przekształconych w klimatyczne pensjonaty, oferujące noclegi w historycznych wnętrzach. Oprócz tego znajdziemy tu nowoczesne apartamenty, pokoje gościnne i gospodarstwa agroturystyczne. Rezerwacja z wyprzedzeniem jest zalecana, szczególnie w szczycie sezonu.

Dojazd i poruszanie się na miejscu

Do Międzygórza najłatwiej dojechać samochodem, kierując się z Kłodzka drogą nr 392 w stronę Stronia Śląskiego, a następnie odbijając w Wilkanowie. Miejscowość jest niewielka, a jej główne atrakcje, w tym Międzygórze Ogród Bajek i Wodospad Wilczki, znajdują się w zasięgu krótkiego spaceru. Samochód można zostawić na jednym z wyznaczonych parkingów (większość jest płatna) i cieszyć się odkrywaniem uroków okolicy pieszo.

Międzygórze to miejsce, które wymyka się prostym definicjom. To nie tylko górska miejscowość turystyczna, ale przede wszystkim spójna, przemyślana koncepcja, która przetrwała ponad 150 lat. To połączenie niezwykłej, alpejskiej architektury z potęgą sudeckiej przyrody i szczyptą magii, której najczystszą esencją jest Ogród Bajek. To dowód na to, że pasja jednego człowieka potrafi stworzyć dzieło, które będzie inspirować pokolenia. Jeśli szukacie na Dolnym Śląsku miejsca z duszą, które oferuje zarówno wytchnienie, jak i aktywne wyzwania, Międzygórze jest adresem, którego nie możecie pominąć. Spakujcie plecak, naładujcie aparat i przygotujcie się na podróż do polskiego Tyrolu.